Carita Cikopo Lawas Supados Apal Purwadaksi
Carita ieu dina basa Sunda. Malih seratana oge dina ejaan baheula saacan diropea deui. Ngahaja di simpen di dieu supados emut ka asal, emut ka purwadaksi. Cikopo ieu teh daerah nu aya di wewengkon Pameungpeuk, Garut Selatan. Nu katelah ku Laut Selatan. Ayana di Pakidulan Garut. Urang kidul, atanapi Turki (turunan kidul) pasti apal aya ngarana lembur Cikopo. Nu sakola SMA di Pameungpeuk mah estuning pasti apal ka ieu lembur teh margi SMA Negeri Pameungpeuk ayana di Cikopo.
 |
| Cilauteureun (dok.Iden) |
Tah ieu seratana nu dikutip ti Poesaka-Soenda No. 10-11 Tahoen ka 2, April-Mei 1924, langsung wae dilenyepan.
Di Pameungpeuk ajeuna tèh, beheula mah leuweung geledegan boro-boro ka aja lemboer tèa di dinja tèh padoemoekan maoeng djeung roepaning sato hèwan tara mantra-mantra kasaba koe djelema. Ari lemboer noe gegek di Tjikopo (girangeun Pameungpeuk). Djaman èta di dinja loba noe baleunghar, moending itoeng pasiran tèh lain omong bobohongan, djeung djelemana rata-rata njalantri; tjatjakan waktoe harita djaman ka Mekah makè kapal lajar kènèh, noe tjan tangtoe boelan taoenna koedoe ngangkleung di laoetan, lantaran kapalna koedoe noeroetkeun angin baè madjoena, tampolana loba noe toeloej tikelebek djadi parab laoek laoet. Tapi oerang Tjikopo mah loba noe geus djadi hadji, malah di lemboer èta aja kiai sagala.
Katjatoerkeun dina hidji mangsa ka Tjikopo datang hidji loetoeng, djolna ti leuweung, aboes ka tengah lemboer ger koe baroedak pada nalènggoran, tina berendjit ngagoeroeh, kolot-koIotna ogè ka loear milu moroan sang monjèt hideung. Ki Loetoeng bangor dibalèdogan tèh kalahka ngalèlèwaan semoe noe taja kagimir senang-senang baè goegoentajangan talalèpa dina loehoer dahan kai. Gantjangna oerang lemboer kabèh toengkeb pada miloe moroan, èar djalma noe soerak bari dibarengan koe pamalèngpèng djeung pamalèdog.
Tina kai kana kai deui èta loetoeng barang nepi ka lemboer Tjikopo, ti handap pada ngabring-ngabring gantjangna boes deui ka lemboer sèdjèn, nja èta lêmboer Tjidahon.
Dadak sakala èta loetoeng barang nepi ka lemboer Tjidahon rada semoe lindeuk nepi ka kekna beunang ditèwak, dikoeroengan koe ranggap paragi maraban hajam di pipir, dirogrog pada ngalaladjoan.
Di antara djalma noe sakitoe rèana, aja hidji kolot oerang dinja noe sakadar aja kanjahona, pok manèhna ngomong, pakna: “Ari loetoeng tèh tjeuk kolot mah sok aja toengtoengna. Tjik bisi lain loetoeng samanèa, geuning bet asa bageur-bageur teuing dikoeroengan tèh teu daèkeun adoeg gabroet djeung teu pati èraeun koe djelema ogè deui, bet kawas lain sabongbrong, hajang njaho oerang dodja, kabiasaanana ari loetoeng Ieuweung mah taja lain noe didaharna ngan bangsa poepoetjoekan, salian ti èta tara daèkeun. Ajeuna koe oerang oerang soegoeh roeroedjakan djeung kadaharan; lamoen baè loetoeng biasa, geus tangtoe moal daèkeun, tapi lamoen lain saloetoeng-loetoengna, tangtoe panjoegoehan oerang didahar”.
Kotjap èta kolot boel ngoekoes ngadowaan keur soesoegoeh, song diasongkeun, diaboeskeun kana djero ranggap.
Sang loetoeng kawas geus mangarti, barang song ogè teu antaparah deui, roedjak djol legoek diinoem, kadaharan djol kedewek baè didahar. Atoeh kabèh pada hèlok; diseboetkeun loetoeng koekoet, da euweuh noe manggihan, aja djalma ngoekoet loetoeng, diseboetkeun loetoeng leuweung, meureun moal daèkeun dahar panjoegoehan; tètèla tjek sangkaanana moal salah ieuh, tangtoe lain loetoeng samanèa.
Sabot kabèh ngaharoeleng bingoeng koe mikiran èta, naha naon gara-garana, aja doea boedak nempo kana ranggap, koe èta loetoeng ditjidoehan.
Beurang kasapih koe peuting, djalma-djalma baralik ka saimah-imahna, èta letoeng angger baè dikoeroengan satadi. Kokolot tèa ladjoe diangir mandi, reup peuting menekoeng moedjasmèdi. Barang reup sarè di djol baè dina itoenganana, ngimpi ka soempingan tamoe agoeng noe anjar pinanggih. Saoer èta tatamoe: “Bisi manèh teu njaho aing tèh nja noe ngaroepakeun loetoeng tèa. Pang datang ka deui aing rèk mindahkeun waloengan Tjipaleboeh oelah sina ngamoehara ka Tjilaoet-eureun; maksoed aing isoek arèk ka Tjilaoet-eureun, koe manèh koedoe dianteurkeun.
Aing hèran katjida, datang ka lemboer Tjikopo bet rèk pada nganiaja; sakitoe deui keun baè, meureun euweuh noe njahoeun mana baroga karep rèk mergasa ogè; tapi hatè rada mentegeg baè, di dinja koe saroepa euweuh noe djadi kokolotna; geura deuleukeun engkè!
Bisi maneh rada tjangtjaja ka aing, aing mèrè totondè tadi geus njidoehan doea boedak, awaskeun èta doea boedak djagana bakal ingkah moal aja di bali geusan ngadjadina.
Sakalian aing mèrè inget sakeudeung deui baris aja gara-gara noe pohara, koe hal èta manèh djeung sararèa koedoe ati-ati. Sakitoe baè”.
Barang ras inget eta kolot gantjang pakoepis hadjat njalametkeun saaja-aja, djeung èta loetoeng dipoendjoeng-poendjoeng.
Isoekna èta loetoeng dikaboearkeun tina ranggap, adjaib kawas noe geus ngarti, djol ingkig baè indit madjoe, leumpang noedjoe ka lebah Tjilaoet-eureun diringkeun koe kokolot djeung sawatara batoerna; barang nepi ka tengah leuweung tjat èta loetoeng naèk kana loehoer kai bes baè teu tèmbong deui, noe ngalanteurkeun gantjangna moelang, sadatangna ger hadjat.
Doea boedak noe ditjidoehan loetoeng tèa teu mangkoek sabaraha lilana boeboedjang di Kawadanan ti dinja pindah-pindah, nepi ka kiwari teu aja bèdja-bèdjana atjan.
Sawangsitna loetoeng teu njalahan deui jèn baris aja gara-gara pohara, ana ger tèh goentoer laoet noe pohara pisan, lambak djedjelegoeran sagedè-gedè naon, pasir aling-aling sisi Laoet noe sakitoe loehoerna geus teu tèmbong poentjak-poentjakna atjan, pirang-pirang lemboer kakeueum. Tjikopo noe sakitoe loehoerna djeung djaoehna kira doea pal ti Laoet ngembeng kakeueum, lambak tèh dar-der meupeus di sisi pasir tonggoheun lemboer. Tapi anèh, ari lemboer Tjidahon mah noe sakitoe handapna koe Iaoet teu kakeueum, tjek bèdja mah lantaran di dinja aja pakoeboeran Wali. Harita oerang Tjidahon bisa noeloengan hidji Kiai oerang Tjikopo noe keur djadi sarah antjleung-antjleungan di tengah sagara; disodoran tambang nepi ka salametna tina bahja maot.
Lemboer Tjikopo noe sakitoe gegekna tèh rangkad kabawa dibebaskeun koe tjai.
Saanggeusna saat balik sabiasa asalna deui bangkè patoelajah di oenggal tempat geus teu poegoeh bilanganana. Noe salamet leupas tina bahaja ngabring njaksrak nèangan babatang rèk dikoeboer.
Di sisi hidji rantja sisi laoet aja tangkal gebang loehoer, di loehoerna aja boedjal ngait kana palapahna, doeka boedjal oerang mana, nepi ka kiwari èta rantja katelah rantja boedjal, hilireun èta kira-kira sapal, bèh deui manggah peudjit djelema, nja kitoe njangsang dina gebang saperti noe tadi, nja nelah anjeunana Tjitjadoek.
Katjatoer waloengan Tjipeleboeh noe noendjang ka koelon, djadi mèngkol noendjang ngidoel, dina lebah pamèngkolan aja batoe ngagoendoek nja noe diseboet batoe Pameungpeuk tèa, hartina meungpeuk Tjipeleboeh soepaja oelah ngamoeara ka Tjilaoet-eureun. Tah ti harita ajana batoe Pameungpeuk téh.
Tjeuk patjatoeran karoehoen saha-saha noe geus mindeng nginoem Tjipeleboeh sok keleboeh, hartina toeloej boemetah di dinja. Kaboektian ajeuna noe njitjingan Pameungpeuk tèh rèrèana djalma ngoembara.
Poesaka-Soenda No. 10-11 Tahoen ka 2, April-Mei 1924.
0 Response to "Carita Cikopo Lawas Supados Apal Purwadaksi"
Posting Komentar